Балалар мен жасөспірімдердің көру қабілетінің бұзылуын қалай болдырмауға болады?

Электрондық гаджеттердің кең таралуы, әлеуметтік желілер мен компьютерлік ойындардың танымалдығы балалар мен жасөспірімдердің компьютерде отыру уақытының артуына әкелуде.

Аз қимылдау, дәрумендер мен минералдарды жеткіліксіз пайдалану балалар ағзасындағы метаболикалық процестердің бұзылуына және әртүрлі аурулардың дамуына, оның ішінде көру қабілетінің бұзылуына әкеледі.

Заманауи оқушы ұялы телефонға қоңырау шалып қана қоймай, әлеуметтік желілерде жиі ойын ойнайды және сөйлеседі. Экранның жыпылықтауы және жарқын сурет баланың көру қабілетін нашарлатады. Бұл миопияның пайда болуының алғышарттары.

Медициналық статистикаға сәйкес, миопия диагнозы оқушылардың үштен бірінде және мектепке дейінгі балалардың 20 пайызында расталған. Оқушыларда аккомодацияның спазмы, алыстан көргіштік және астигматизм жиі кездеседі.

Жамбыл облысында жыл сайын тар мамандарды тарта отырып, оқушыларға жоспарлы түрде тереңдетілген медициналық тексерулер жүргізіледі. 2024 жылы 247897 бала мен жасөспірім тексерілді. Тексеру барысында әртүрлі патологиялармен 16419 оқушы немесе 7,1% анықталды. Аурушаңдыққа жүргізілген талдау куәландырғандай, оқушылардың аурушаңдық құрылымында «жетекші» орынды — көру органдарының аурулары 2998 (17%) жағдай алатындығын көрсетеді.

Жоғары сынып оқушылары арасында көру органдарының патологиясын анықтау 33%, орта буын 5-9 сынып оқушылары арасында – 46,3%, бастауыш сынып оқушылары арасында – 20,7% құрады.

Гигиенист дәрігерлер егер балалар ұзақ уақыт бойы компьютерлер мен гаджеттерді пайдаланып экранға қараса, олардың көру қабілеті қатты күйзеліске ұшырайды, бұл көру қабілетінің нашарлауына, көздің құрғауына және бас ауруына әкелетінін айтады.

Балалардың көру қабілетінің бұзылуының алдын алу үшін келесі ережелерді сақтау қажет:

— күннің қатаң режимі,

— сабақтар мен демалыстардың кезектесуі,

— рационалды теңдестірілген тамақтану,

— жеткілікті ұйқы.

Білім беру және тәрбиелеу ұйымдарында, сондай-ақ үйде жеткілікті біркелкі жарықтандыру қамтамасыз етілуі тиіс. Баланың үстеліндегі үстел шамы оң қолды балалар үшін сол жақта, ал солақай балалар үшін оң жақта болуы керек.  Қатты контрасттың болмауы және шаршауды азайту үшін бөлмеде жалпы жарықтандыру болуы керек. Жарықты болдырмау үшін жарық көзі экранға тік бұрышта, ал терезелер сол жақта екеніне көз жеткізіңіз. Компьютерде жұмыс істеген кезде дәрігерлер арнайы жарқылға қарсы көзілдірікті қолдануды ұсынады.

Баланың көздері, оқулықтары мен дәптерлері арасында 30 см қашықтықты сақтау өте маңызды. Жұмыс үстелінде емес, жарық сөніп тұрған бөлмеде Сіз гаджеттермен жұмыс істей алмайсыз, телешоуларды көре алмайсыз және электронды ойындарды ойнай алмайсыз.

Компьютермен, планшеттермен және басқа гаджеттермен сабақтар 30 минуттан аспауы керек. Дәрігерлер баланың ұйқысынан 1 сағат бұрын компьютерлік ойындарға кеңес бермейді. Балалар мен жасөспірімдердің көру жүктемесін шектеңіз.

Мезгіл-мезгіл 5-10 минуттық демалысқа үзіліс жасау керек, егер көзілдірік бар болса оны шешіп, көз жаттығуларын жасау керек: көзді жиі жыпылықтату, кішкене уақытқа қатты қысу, содан кейін көзді босаңсыту, көзді шеңбер бойымен айналдыру, басын бұрмай тұрып жоғары, төмен, оңға және солға қарау. Көзіңізді жұмып, оларды алақаныңызбен уқалай аласыз.

Егер дәрігерлер, мұғалімдер мен ата-аналар бірлесіп профилактикалық жұмыстар жүргізсе, бұл балалар мен жасөспірімдердің көру қабілетінің бұзылуының алдын алуға және сақтауға көмектеседі.

Алибаева Салтанат Қордабайқызы,

Жамбыл облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің басшы орынбасары